بینات

قال رسول الله ( صل الله علیه) :

هر گاه مومنی زیاد گناه کند و او را عملی نباشد که آن گناهان را پاک گرداند ، خداوند او را به اندوه مبتلا سازد تا بدان سبب ، گناهانش را بزداید.

 میزان الحکمه ج 4 ص 1909

اين سخن، جايگاه اساسى و اصلى امر به معروف و نهى از منكر را نشان مى‏دهد.

امام حسين (ع) با اين عبارت، مى‏خواهند نقش محورى امر به معروف و نهى از منكر را نشان دهند به گونه‏اى كه هدف نهايى قيام خويش را تحقق اين امر مى‏دانند. اگر توجهى به جايگاه اصيل امر به معروف و نهى از منكر شود، مقصود حضرت از اين سخن روشن‏تر خواهد شد.

اصل «امر به معروف و نهى از منكر» در تمامى اديان ابراهيمى مطرح و وظيفه تمامى پيامبران، رسولان، ائمه (ع) و مؤمنان مى‏باشد. اين مسأله يك وظيفه شرعى و فقهى صرف نيست بلكه ملاك، معيار و در واقع علت فرستادن رسولان الهى است زيرا عالم مادى، عالم اختلاط خوبى‏ها و بدى‏ها، حق و باطل، خوش‏آيندها و بدآيندها، ظلمت و نور، فضايل و رذايل است و اين امور گاهى چنان درهم تنيده مى‏شوند كه شناخت آنها و سپس تأسى و عمل به آن، دشوار مى‏گردد. اديان الهى با شناساندن معروف و منكر و در واقع خوب و بد، حق و باطل، ظلمت و نور، فضايل و رذايل به انسان‏ها و به دنبال آن دستور به انجام معروف‏ها و بازداشتن از منكرها، هدايت الهى را به آدمى مى‏آموزند و او را به صراط مستقيم رهنمون مى‏شوند.

رسول خدا (ص) درباره اهميت و جايگاه ويژه امر به معروف و نهى از منكر مى‏فرمايد: «كسى كه امر به معروف و نهى از منكر كند، جانشين خدا در روى زمين و جانشين كتاب خدا و جانشين رسول خداست».(1)

و حضرت على (ع) فرموده‏اند: «قوام شريعت [دين‏] امر به معروف و نهى از منكر است».(2)

قرآن كريم ويژگى «امر به معروف و نهى از منكر» را در مؤمنان، بر اقامه نماز و دادن زكات و اطاعت از خدا و رسولش مقدم مى‏دارد.(3)

امام باقر (ع) نيز در حديثى مى‏فرمايد: «امر به معروف و نهى از منكر راه پيامبران است. برنامه افراد صالح و شايسته است. واجبى است كه ساير واجبات در گرو آن اقامه مى‏شوند. امنيت راه‏ها در سايه آن حاصل مى‏شود. حليت كسب‏ها به سبب آن است. در سايه امر به معروف و نهى از منكر است كه دشمنان را به رعايت انصاف وادار مى‏سازد، كارها در سايه امر به معروف و نهى از منكر به سامان مى‏رسد».(4)

بنابراين، اصل امر به معروف و نهى از منكر مخصوص امام حسين (ع) نيست بلكه وظيفه تمامى پيامبران، رسولان، امامان، صالحان و مؤمنان مى‏باشد. اما از آنجا كه معروف و منكر در زمان سيدالشهداء (ع) بشدت مختلط گرديده و از سوى ديگر منكر در تمامى ابعاد، رايج شده بود و معروف در تمام ساحت‏هايش متروك مانده بود و اين وضعيت منجر به خاموشى دين اسلام و فراموشى سنت نبوى و علوى گشته بود اباعبدالله (ع)، اعتراض به وضع موجود و احياى سيره رسول خدا (ص) و دين اسلام و دفاع از آن را تنها در سايه امر به معروف و نهى از منكر محقق مى‏دانست. به همين دليل آن حضرت هدف از قيام خويش را اصلاح جامعه به وسيله امر به معروف و نهى از منكر بيان مى‏كرد: «انى لم اخرج اشرا و لابطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انما خرجت لطلب الاصلاح فى امة جدى (ص) اريد ان آمر بالمعروف و انهى عن المنكر».(5)

پي نوشت :

(1) ميزان الحكمة، ج 3، ص 80.

(2) غرر الحكم، ج 2، ص 400.

(3) نگا: توبه، آيه 7.

(4) نگا: اصول كافى، ج 5، ح 1، ص 55.

(5) بحارالانوار، ج 44، باب 37، ح 2.